Επείγοντα αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα μετά από πυρκαγιά

Τα απαιτούμενα αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα σε μια καμένη και υποβαθμισμένη περιοχή, ανάλογα με τις θέσεις κατασκευής τους, θα μπορούσαν να ταξινομηθούν σε τρεις γενικές κατηγορίες:

1. Σε έργα κατασκευαζόμενα στις καμένες πλαγιές. Τα έργα αυτά χαρακτηρίζονται επίσης και ως έργα πρώτης γραμμής αμύνης, αφού κατασκευάζονται σε θέσεις όπου εκδηλώνονται οι πρώτες αρνητικές επιπτώσεις από τη βροχή και την επιφανειακή απορροή που δημιουργείται τοπικά.
2. Σε έργα κατασκευαζόμενα στο υδρογραφικό δίκτυο της καμένης περιοχής ή σε έργα δεύτερης γραμμής αμύνης. Η δεύτερη ονομασία τους οφείλεται στο γεγονός της σκόπευσης αυτών στην εξομάλυνση των επιπτώσεων από τη βροχή και τη συσσωρευτική απορροή τόσο των ανωτέρω πλαγιών, όσο και των επιφανειών του ίδιου του υδρογραφικού δικτύου.
3. Σε έργα κατασκευαζόμενα στο οδικό δίκτυο της καμένης περιοχής ή σε έργα τρίτης γραμμής αμύνης. Η δεύτερη ονομασία τους οφείλεται στη συσσωρευτική απορροή από τις πλαγιές της λεκάνης, τα πρανή και το οδόστρωμα του οδικού δικτύου και σε ορισμένες περιπτώσεις και από τμήματα του υδρογραφικού δικτύου.

Στην πρώτη κατηγορία δηλαδή στα επείγοντα έργα στις καμένες πλαγιές (έργα πρώτης γραμμής αμύνης) περιλαμβάνονται :

• βαθμίδες από κορμούς (κορμοδέματα), από ξηρολιθοδομή, από συνθετικούς ινώδους κυλίνδρους, από πλαστικές μεμβράνες και από εκσκαφή και αναμόχλευση του εδάφους,
• διασκορπισμός άχυρου και θρυμματισμένου ξύλου,
• σπορά (ευρυσπορά και υδροσπορά)

Οι σκοποί κατασκευής των έργων σε καμένες πλαγιές μιας περιοχής αποβλέπουν κυρίως στη δημιουργία συνθηκών αποτροπής εμφάνισης επιφανειακής απορροής και στη μείωση της ταχύτητας ροής, καθώς και του όγκου της. Με την επίτευξη των παραπάνω σκοπών αδρανοποιούνται και οι μηχανισμοί διάβρωσης του εδάφους και τέλος οποιοσδήποτε παραγόμενος όγκος φερτών υλικών συγκρατείται στις θέσεις παραγωγής τους. Οι διεργασίες αυτές είναι ιδιαίτερης σημασίας, αφού μειώνουν τον όγκο της απορροής και των φερτών υλών που καταλήγουν στο υδρογραφικό δίκτυο και επομένως μειώνουν και τα πλημμυρικά φαινόμενα στις αντίστοιχες πεδινές περιοχές. Εκτός των παραπάνω σκοπών, δεν πρέπει να παραβλέπεται βέβαια και το γεγονός πως τα έργα αυτά βελτιώνουν και τις συνθήκες του καμένου εδάφους και ευνοούν τη φύτρωση των σπόρων και την ανάπτυξη της φυσικής αναγέννησης ή της τεχνητής αναδάσωσης.

Στα κυριότερα επείγοντα έργα που κατασκευάζονται στο υδρογραφικό δίκτυο (πυθμένας και πρανή της κοίτης) καμένων περιοχών ή και ολόκληρων καμένων λεκανών απορροής περιλαμβάνονται:

• φράγματα από κορμούς δένδρων (κορμοφράγματα), ξηρολιθοδομή, μπάλες άχυρου, συρματόπλεκτων κιβωτίων με περιεχόμενο λίθους, ογκόλιθους και σάκους άμμου ή σκύρων,
• υλοτομία παραρεμάτιων καμένων δένδρων και ρίψη αυτών στην κοίτη,
• δεξαμενές συγκράτησης φερτών υλικών και υπολειμμάτων δένδρων. Από τα παραπάνω στη χώρα μας ως επί το πλείστον κατασκευάζονται κορμοδέματα και κλαδοπλέγματα στις καμένες πλαγιές, με σκοπό τη μείωση της επιφανειακής διάβρωσης και τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών φύτρωσης σπόρων, ενώ στο υδρογραφικό δίκτυο κατασκευάζονται κορμοφράγματα με σκοπό τη συγκράτηση φερτών υλικών, την προστασία του πυθμένα και των πρανών της κοίτης από τη διάβρωση και την εκσκαφή.

  Η κατασκευή κορμοδεμάτων σε καμένες περιοχές της χώρας μας επεκτείνεται συνεχώς και «μοναδικοποιείται» τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Σε πολλές περιπτώσεις κορμοδέματα κατασκευάζονται και σε θέσεις που δεν ενδείκνυνται, ενώ δεν εφαρμόζονται πάντοτε βασικοί κανόνες κατασκευής τους. Τα έργα όμως αυτά δεν είναι «μονόδρομος» για την αποκατάσταση καμένων περιοχών και κυρίως εκείνων με μεγάλη συχνότητα εκδήλωσης πυρκαγιών. Επομένως παρόμοια άλλα τέτοια έργα που εφαρμόζονται επιτυχώς σε άλλες χώρες, πρέπει να δοκιμαστούν και στον τόπο μας.

  Για την αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών πρέπει να εφαρμόζεται συνδυασμός των παραπάνω μεθόδων.

  Ν. Θεοφάνους

•  

  Βιβλιογραφικές πηγές:

  – Θεοφάνους, Ν. 2014. Αξιολόγηση των άμεσων αντιδιαβρωτικών έργων μετά από τη πυρκαγιά του 2008 στη Νήσο Ρόδο. Μεταπτυχιακή διατριβή Π.Μ.Σ. “Αειφορική διαχείριση Ορεινών Υδρολεκανών με Ευφυή Συστήματα και Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών”. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Ορεστιάδα.

  – Μπαλούτσος, Γ., Μπουρλέτσικας, Α. και Κ. Καούκης. 2009. Επείγοντα αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα μετά από δασική πυρκαγιά: Κατηγορίες, αξιολόγηση και επιλογή τους. Στα Πρακτικά του 14ου Πανελλήνιου ∆ασολογικού Συνεδρίου, με τίτλο «Οικολογική & Κοινωνική αποκατάσταση πυρόπληκτων περιοχών, Προστασία φυσικού περιβάλλοντος», 1-4 Νοεμβρίου 2009, Πάτρα. Ελληνική Δασολογική Εταιρεία, Θεσσαλονίκη. Σελ. 57-71.

  – Στεφανίδης, Π. 2009. Τα αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα μετά από δασικές πυρκαγιές: Μύθος ή πραγματικότητα; Στα Πρακτικά του 14ου Πανελλήνιου Δασολογικού Συνεδρίου, με τίτλο «Οικολογική & Κοινωνική αποκατάσταση πυρόπληκτων περιοχών, Προστασία φυσικού περιβάλλοντος», 1-4 Νοεμβρίου 2009, Πάτρα. Ελληνική ∆ασολογική Εταιρεία, Θεσσαλονίκη. Σελ. 745-756.

  

Πηγή: https://dasarxeio.com/