Το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων για τις δασικές πυρκαγιές

Το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, με την πολυετή ερευνητική γνώση και πρακτική εμπειρία σε δασικά θέματα, αναφέρει τα εξής σχετικά με τις πρόσφατες δασικές πυρκαγιές:

«Για μια ακόμη φορά βρισκόμαστε μάρτυρες μιας απίστευτης καταστροφής: Οι δασικές πυρκαγιές της τελευταίας εβδομάδας κατέκαυσαν τεράστιες δασικές εκτάσεις, κατέστρεψαν εκτεταμένες αγροτικές καλλιέργειες και προξένησαν βαρύτατες ζημίες σε αστικές περιοχές.

Είναι γεγονός ότι ως μεσογειακή χώρα οφείλαμε να έχουμε συνειδητοποιήσει, ότι οι πυρκαγιές είναι συνδεδεμένες με τις κλιματικές συνθήκες καθώς και με τους τύπους βλάστησης της χώρας. Κατά συνέπεια ο μόνιμος αντιπυρικός μας σχεδιασμός θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τρία σκέλη: Την πρόληψη, την καταστολή και την αποκατάσταση.

Στο πρώτο σκέλος, της πρόληψης, εμπλέκονται κυρίως οι Δασικές Υπηρεσίες, ή ότι έχει απομείνει από αυτές, καθώς έχουν αποδεκατιστεί σε προσωπικό: παρά τις υποσχέσεις εδώ και μια δεκαετία δεν έχει γίνει καμία πρόσληψη δασικών υπαλλήλων, πλην εποχικού προσωπικού την περίοδο 2017-2018. Οι περισσότερες  δασωμένες εκτάσεις είναι εκτός διαχείρισης επί αρκετές δεκαετίες. Είναι λυπηρό η άλλοτε ακμαία Δασική Υπηρεσία, που στο παρελθόν έπαιξε έναν σημαντικό ρόλο για την ανασυγκρότηση της ρημαγμένης υπαίθρου και της προστασίας της δημόσιας περιουσίας, να εγκαταλείπεται στο βωμό μιας στρεβλής ανάπτυξης.

Στο δεύτερο σκέλος, της δασοπυρόσβεσης, δεν έχουν γίνει σοβαρά βήματα οργάνωσης και επιτελικού σχεδιασμού για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. Το βασικό και τραγικό λάθος της απόφασης μεταφοράς της δασοπυρόσβεσης στην πυροσβεστική υπηρεσία, πριν 23 χρόνια, είχε ως αποτέλεσμα τραγικές αντιπυρικές περιόδους με πρωτοφανείς καταστροφές (1998, 2000, 2007, 2009, 2018) και απώλειες ανθρώπινων ζωών. Παρά την μεγάλη ενίσχυση σε μέσα και προσωπικό, μια σειρά από αδυναμίες που προέρχονται από τον τρόπο δομής και λειτουργίας και που δεν βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου, όπως θα ήταν αναμενόμενο μετά 23 χρόνια, μειώνουν σε μεγάλο βαθμό τόσο την αποτελεσματικότητα όσο και την αποδοτικότητα του μηχανισμού. Η πεισματική εμμονή σε λανθασμένες προσεγγίσεις καθώς απορρίπτεται οποιαδήποτε κριτική είτε εκ των έσω του μηχανισμού όσο και από τρίτους, οφειλόμενη κατά πολλούς σε σκοπιμότητες, εμποδίζει την γρήγορη διόρθωση των σφαλμάτων. Παράδειγμα αποτελεί η τωρινή αντιμετώπιση των πυρκαγιών με την επικέντρωση των προσπάθειών στην συλλήβδην εκκένωση οικισμών, χωρίς τοπικά κριτήρια, και η εκτός ισορροπίας εμμονή στην εκ του αέρος καταστολή που έχει σαν αποτέλεσμα τη συνεχή αύξηση της καταστροφής.

Στο τρίτο σκέλος, της αποκατάστασης, εμπλέκονται πολλές υπηρεσίες γιατί στην ουσία αναφερόμαστε σε ανασυγκρότηση όλων των κατεστραμμένων υποδομών. Όσον αφορά στον δασικό χώρο το πρώτο μέλημα, είναι να γίνουν όλες οι απαραίτητες μελέτες και δράσεις σταθεροποίησης των ευδιάβρωτων εδαφών, ώστε να μην έχουμε απώλεια εδάφους. Το εάν στη συνέχεια θα πρέπει να προβούμε σε αναδάσωση, αυτό θα εξαρτηθεί από την εκτίμηση της φυσικής αναγέννησης. Συνήθως δεν χρειάζεται να κάνουμε επεμβάσεις. Όταν όμως αυτό κριθεί απαραίτητο θα πρέπει να υπάρχει διαθέσιμο φυτευτικό υλικό. Η επιλογή των ειδών προς φύτευση δεν μπορεί να αφεθεί σε αφελείς αντιλήψεις που αγνοούν τα βασικά δεδομένα της δασικής οικολογίας. Τα τελευταία χρόνια τα κρατικά φυτώρια στην ουσία δεν λειτουργούν, παράγουν ελάχιστες ποσότητες φυτών και δεν καλύπτουν τις σύγχρονες επιστημονικές προδιαγραφές προελεύσεων και τρόπου συλλογής, αποθήκευσης, διαλογής, εκτίμησης φυτρωτικότητας και δημιουργίας νέων φυταρίων προς διάθεση. Χωρίς οργανωμένα φυτώρια, με ανύπαρκτο προσωπικό και υποδομές δεν είναι δυνατόν να συζητούμε για αναδασώσεις, έστω και εθελοντικές.

Μετά τα τραγικά γεγονότα που βρίσκονται σε εξέλιξη, θεωρούμε ότι πρέπει να ανατραπούν όλες οι στρεβλές αντιλήψεις και πολιτικές επιλογές, που μας οδήγησαν στα ζοφερά γεγονότα που βιώνουμε. Και ας μην επαναπαυόμαστε σε χρονιές ήπιες που ενδεχόμενα θα ακολουθήσουν. Η εμπειρία μας λέει ότι μια χρονιά πετυχημένης δασοπυρόσβεσης, υπονομεύει τις επόμενες. Κάθε εφησυχασμός είναι εξαιρετικά επικίνδυνος.

Ως Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, μπορούμε να συνεισφέρουμε τη δική μας σχετική ερευνητική γνώση και πρακτική εμπειρία σε έναν σοβαρό διάλογο, τόσο με δική μας πρωτοβουλία, όσο και με πρωτοβουλία άλλων υπηρεσιών, με σκοπό την ανάπτυξη και περιφρούρηση του δασικού και αστικού χώρου προς όφελος των ανθρώπων και του περιβάλλοντος.»

Πηγή: dasarxeio.com